Ο ΜΑΤΩΜΕΝΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ ΤΟΥ 1944 (1): ΤΟ ΕΑΜ/ΕΛΑΣ (ΚΚΕ) ΕΤΟΙΜΑΖΕΤΑΙ…

Οι Π. Ρούσσος (αριστερά), Αλ. Σβώλος (κέντρο) και Σ. Σαράφης (δεξιά) , εκπρόσωποι των ΚΚΕ, ΠΕΕΑ, και ΕΛΑΣ λίγο πριν αναχωρήσουν για τον Λίβανο

Στρατιωτική Ιστορία, Σειρά Μεγάλες Μάχες, Τ. 36, «Η Μάχη Των Αθηνών, Ο Ματωμένος Δεκέμβρης».

Θ. Δημόπουλος

Την άνοιξη του 1944 και ενώ συνεχίζονταν οι μάχες στην Ευρώπη μεταξύ των Γερμανών και των Συμμάχων, στην Ελλάδα ο αγώνας πήρε την μορφή της πολιτικής επικράτησης και της εξουδετέρωσης των πολιτικών αντιπάλων. Η χώρα διέθετε πλέον τρεις κυβερνήσεις, την πλήρως ελεγχόμενη από τις Γερμανικές δυνάμεις κατοχική κυβέρνηση του Ιωάννη Ράλλη, την αυτοανακηρυχθείσα κομμουνιστική κυβέρνηση του βουνού, η οποία ονομάζετο και Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης, και την ελληνική κυβέρνηση του Καΐρου υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου. Η εξέλιξη της κατάστασης προμήνυε πως για την Ελλάδα τα επερχόμενα δεινά θα ήσαν χειρότερα από εκείνα της τριπλής ξενικής κατοχής. Ο κίνδυνος προερχόταν πλέον από εκείνους που απειλούσαν αμέσως η εμμέσως να στρέψουν τα όπλα που προορίζοντο για την εκδίωξη των κατακτητών εναντίον οποιουδήποτε συναντούσε εμπόδιο στα σχέδια τους για την επιβολή πολιτικών αλλαγών.

Μαχητές του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ (ΚΚΕ) με Γερμανικές στολές αμέσως μετά την απελευθέρωση στην Καισαρινή.

Ο Γεώργιος Παπανδρέου πρωθυπουργός της νόμιμης κυβέρνησης, επιδιώκοντας να προλάβει τις δυσμενείς αυτές εξελίξεις, συγκάλεσε στον Λίβανο στις 17 Μαΐου του 1944, διάσκεψη στην οποίαν κλήθηκαν να παραστούν εκπρόσωποι από όλες τις πολιτικές δυνάμεις και από τις κυριότερες αντιστασιακές οργανώσεις που δραστηριοποιούνταν ακόμα στην Ελλάδα. Σκοπός της σύσκεψης ήταν η δημιουργία κυβέρνησης στην οποίαν θα εκπροσωπούντο όλες οι πολιτικές παρατάξεις. Τα σημαντικότερα σημεία του Εθνικού συμβολαίου που υπεγράφη στην παραπάνω διάσκεψη , πρόβλεπαν την ομαλή και ασφαλή μετάβαση της χώρας από την Γερμανική κατοχή στην ελευθερία, προκειμένου ο Ελληνικός λαός απαλλαγμένος, από κάθε μορφής καταπίεση, να αποφασίσει ως προς το πολίτευμα και το γενικότερο πολιτικό καθεστώς που επιθυμούσε. Στις 22 Μαΐου ο Γ. Παπανδρέου υπέβαλε την παραίτηση της κυβέρνησης του στον Βασιλεία Γεώργιο Β΄ από τον οποίον του ανετέθη πάλι ο σχηματισμός της νέας κυβέρνησης. Η τελευταία σχηματίσθηκε στις 24 Μαΐου , χωρίς όμως στην συνθέσει της να συμμετέχουν το ΚΚΕ, το ΕΑΜ και η ΠΕΕΑ (δηλαδή ΚΚΕ), με τους εκπροσώπους των να δηλώνουν ότι ανέμεναν οδηγίες από την Ελλάδα. Παρά την πρόσκληση των τελευταίων να συμμετάσχουν στην κυβέρνηση για ένα μήνα δεν το είχαν πράξει. Έτσι στις 28 Ιουνίου ο Γ. Παπανδρέου απηύθυνε από τον σταθμό του Καΐρου ραδιοφωνικό διάγγελμα, αναγγέλλοντας την δημιουργία κυβέρνησης στην οποία εκπροσωπούντο όλες οι πολιτικές παρατάξεις και αντιστασιακές οργανώσεις πλην των παραπάνω. Κατήγγειλε δε την καθυστέρηση των τελευταίων ως προσπάθεια υπονόμευσης της «Εθνικής ’Ένωσης». Με τον τρόπο αυτό και μετά την άσκηση ισχυρών πιέσεων , στις 2 Σεπτεμβρίου του 1944 ανακοινώθηκε ότι στην κυβέρνηση θα συμμετείχαν και οι ακόλουθοι έξη στο σύνολο υπουργοί , εκ μέρους του ΚΚΕ, ΕΑΜ και ΠΕΕΑ: Ο Αλέξανδρος Σβώλος ως υπουργός οικονομικών, ο Αθανάσιος Αγγελόπουλος ως υφυπουργός οικονομικών, ο Ιωάννης Ζεύγος ως υπουργός Γεωργίας, ο Μιλτιάδης Πορφυρογένης ως υπουργός Εργασίας, ο Ηλίας Τσιριμώκος ως υπουργός Εθνικής οικονομίας και ο Γεώργιος Ασκούτσης ως υπουργός Δημοσίων έργων. Παρά την τελική συμμετοχή των ως άνω στην κυβέρνηση, ο Γεώργιος Παπανδρέου αντιλαμβάνετο από τα γεγονότα, (είχε προηγηθεί η δολοφονία του συνταγματάρχη Ψαρρού και των 172 συναγωνιστών του αλλά και το προδοτικό κίνημα του ΕΑΜ στην Μέση Ανατολή), ότι ττο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ (ΚΚΕ) θα επιχειρούσε την βίαιη κατάληψη της εξουσίας αμέσως μετά την αποχώρηση των Γερμανών. Για αυτό ζήτησε από τους Βρετανούς την αποστολή συμμαχικών στρατευμάτων στην Ελλάδα.

Οι πανηγυρισμοί στην Αθήνα στις 12 Οκτωβρίου 1944.

Ωστόσο η Βρετανική κυβέρνηση παρουσιάζετο ιδιαίτερα επιφυλακτική. Ταυτόχρονα επιχειρήθηκε η λήψη μέτρων στην Ελλάδα, όπως ο διορισμός του υποστράτηγου Παναγιώτη Σπηλιωτόπουλου, ως στρατιωτικού Διοικητού Αττικής. Για τον σκοπό της αντιμετώπισης πιθανού κινήματος από το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ (ΚΚΕ) απαιτήτο και η προμήθεια ικανού αριθμού όπλων και πυρομαχικών για τον ξοπλισμό της Χωροφυλακής της Αστυνομίας Πόλεων και το Σώμα των Αξιωματικών. Η πρώτη και σημαντική παραλαβή όπλων ήταν αυτή που έγινε τον Σεπτέμβριο του 1944. Τα όπλα παρελήφθησαν μυστικά από άνδρες της σκληροτράχηλης οργάνωσης «Χ» στην περιοχή της Κερατέας. Χαρακτηριστικό της κατάστασης που επικρατούσε ήταν ότι κατά την μεταφορά οι άνδρες της «Χ» δέχτηκαν επίθεση από τμήμα του ΕΛΑΣ (ΚΚΕ) το οποίο όμως κατόρθωσαν να εξουδετερώσουν. Στο μεταξύ όμως οι Βρετανοί απεφάσισαν να στείλουν στην Ελλάδα 1500 αλεξιπτωτιστές για την τήρηση της τάξεως (σχέδιο «Μάνα»), τις κρίσιμες ώρες που θα μεσολαβούσαν από την αποχώρηση των Γερμανών μέχρι την άφιξη της νόμιμης Κυβέρνησης.