ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΙ

"Οι άλλοι καπετάνιοι. Αντικομουνιστές ένοπλοι στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου."
Επιμέλεια Νίκος Μαρατζίδης
Εκδόσεις "Εστία", 2005.

Η προσπάθεια του βιβλίου είναι να δει την "άλλη όχθη του ποταμού", ένα ομόλογο με τους αριστερούς καπεταναίους φαινόμενο, τους εθνικιστές αντικομουνιστές οπλαρχηγούς, ώστε να κατανοηθούν τα βασικά χαρακτηριστικά του φαινομένου, οι συνθήκες και οι διεργασίες που το δημιούργησαν.

Αντίθετα από ότι συχνά πιστεύεται, αυτοί οι ένοπλοι κάθε άλλο παρά περιθωριακό φαινόμενο υπήρξαν. Και δεν γίνεται λόγος μόνο για τον ΕΔΕΣ και τους οπλαρχηγούς του στην Ήπειρο, αλλά και για τους άλλους ένοπλους αντι-εαμικούς πληθυσμούς, οι οποίοι ανέρχονται σε αρκετές χιλιάδες, διάσπαρτοι στην ύπαιθρο χώρα. Αυτό που μπορεί να ξενίσει τον μη μυημένο στην περίοδο αναγνώστη είναι πως, οι 'Αλλοι Καπετάνιοι, παρά τις διαφορές τους, παρουσιάζουν αρκετές ομοιότητες με το ελασίτικο αντάρτικο. Η ελληνική ύπαιθρος συνετέλεσε και για τους μεν και για τους δε τον κύριο χώρο στρατολόγησης.

Τα βασικά χαρακτηριστικά των αντικομουνιστών καπεταναίων συνοψίζονται στα εξής: στενή σχέση με τον τόπο τους, χαλαρή οργάνωση της ένοπλης ομάδας της οποίας ηγούνται, περιορισμένος ρόλος της πολιτικής ιδεολογίας ως ενοποιητικού στοιχείου της ομάδας, στενή σύνδεση των μικρότερων οπλαρχηγών με τους ηγέτες τους και, τέλος, μεγάλος βαθμός αυτονομίας του ενός καπετάνιου από τον άλλον. Τα παραπάνω γνωρίσματα διαφοροποιούν σε μεγάλο βαθμό αυτόν τον τύπο ένοπλης οργάνωσης από τον εαμικό.