ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

Το πιο δύσκολο στην φυλακή δεν είναι όπως αρχικά φοβόμουν η μοναξιά. Αυτήν είχα ετοιμαστεί να αντιμετωπίσω. Αντίθετα, στην δική μου κατάσταση τουλάχιστον, το πρόβλημα είναι η συμπιεστική συνύπαρξη πολλών διαφορετικών προσωπικοτήτων. Ευτυχώς γι' αυτό, με προετοίμασαν άλλοι. Από την μια το αυστηρό ιδιωτικό σχολείο με το ακριβές πρόγραμμά του και από την άλλη ο στρατός. Αν το σκεφθεί κανείς με απλή λογική, οι τριτοκοσμικές ελληνικές φυλακές δεν είναι παρά μια ακραία έκφραση του αστικού τρόπου ζωής. Το μόνο που αλλάζει είναι η κλίμακα. Αντί να στριμώχνονται 1.500 ψυχές σε 4-5-10 οικοδομικά τετράγωνα, στριμώχνονται σε 1. Αντί του διαμερίσματος, υπάρχει ο θάλαμος, με τις διθέσιες κουκέτες του, που στο μυαλό - και ξέρω γιατί - μου φέρνει εικόνες από μεσαιωνικό αμπάρι πλοίου. Κάπως έτσι αισθάνομαι κι εγώ, όπως και οι περισσότεροι από τους συγκρατούμενούς μου.

Η ώρα που γράφω αυτές τις γραμμές είναι ίσως η πιο γαλήνια. 23.24 για την ακρίβεια. Οι πρώτοι - οι πιο τυχεροί - έχουν ήδη κοιμηθεί. Οι υπόλοιποι παρακολουθούν τηλεόραση. Οι μισοί το κάνουν γιατί τους αρέσει το έργο. Οι άλλοι μισοί, με άδεια μάτια, προσποιούνται ότι παρακολουθούν, ενώ οι σκέψεις τους τρέχουν, λίγο πιο πέρα, ξεπερνώντας ίσως τα κάγκελα που φράζουν το παράθυρο, το συρματόπλεγμα πάνω στον τοίχο, με τα χιλιάδες αγκάθια, τα οποία απειλούν όχι μόνον αυτόν που θέλει να το πηδήξει αλλά ακόμη και το βλέμμα αυτού που επιχειρεί να κοιτάξει απέναντι. Παρ' όλα αυτά, χτες, όλοι κοιτούσαν έξω. Πανσέληνος είπε κάποιος και για 20 περίπου λεπτά όλοι το συζητούσαν. Δεν νομίζω ότι εκτός της φυλακής κάποιος θα αφιέρωνε 20 λεπτά παρατηρώντας το φεγγάρι και κουβεντιάζοντας γι' αυτό. Τελικά αποδείχτηκε από ένα ημερολόγιο ότι δεν ήταν πανσέληνος. Κανέναν όμως δεν νομίζω ότι ένοιαξε αυτό. Η στιγμή ανήκε σε όλους.

Διάβασα κάπου - διαβάζω ασταμάτητα - ότι όταν ένας άνδρας είναι στην φυλακή, το μυαλό του ξεπερνά τον εαυτό του και ταξιδεύει. Και το πρώτο που κάνει δικό του είναι το παρελθόν του. Δεν ξέρω αν ισχύει, μετά από κάποια συγκεκριμένη χρονική περίοδο στην φυλακή. Πάντως εγώ προσωπικά - αλλά το ίδιο διακρίνω και στους περισσότερους συγκρατούμενούς μου - διαισθάνομαι περισσότερο μια σισύφειο καθημερινότητα. Όχι τόσο για την έννοια του μαρτυρίου όσο της αέναης επανάληψης της καθημερινότητας. Κάθε μέρα που περνά είναι αβάστακτα όμοια με την προηγούμενη. Και εάν εγώ σε 8 μέρες κρατούμενος μπορώ να το αντιληφθώ, δεν ξέρω τι συμβαίνει στα μυαλά άλλων. Δεν μπορώ να πω ότι η κατάσταση δεν αντέχεται. Αντέχεται και μάλιστα συνηθίζεις αρκετά εύκολα.

Το δύσκολο είναι ότι αντιλαμβάνεσαι ότι η συνήθεια αυτή - υποχρεωτική για να επιβιώσεις - σου ροκανίζει μέρα με την ημέρα, την ουσία της ανθρωπιάς σου. Βρίσκεσαι παγιδευμένος, σαν χρυσοκάνθαρος, σαν τζιτζίκι μέσα σε ένα σπιρτόκουτο. Συνήθιζα να το κάνω αυτό μικρός μαζί με τον πρωτοξάδελφό μου, τον Σπύρο. Να κλείνω τζιτζίκια, μέσα σε σπιρτόκουτα. Δεν θα το ξαναέκανα, όμως, ποτέ πια. Αυτή η συμπίεση προσωπικοτήτων από την άλλη, δημιουργεί ένα «ατσάλωμα» χαρακτήρων. Όλοι «περπατούν» προσεκτικά. Έξω από την άλλη προσπαθώ να ζω «εντός nirvana». Το να μπεις σε «nirvana», σε μια αδιατάρακτη ύπαρξη στο παρών, είναι το πιο εύκολο. Προσπαθώ να δημιουργήσω την δική μου ρουτίνα. Σηκώνομαι το πρωί, περπατάω με τεντώματα, για 15 περίπου λεπτά. Αμέσως μετά διάβασμα για 1-2 ώρες. Το καλό είναι ότι έκοψαν τον έναν από τους δύο εθισμούς μου. Τον καφέ. Μένουν τα τσιγάρα. Θέλω να κόψω και αυτά, όχι για λόγους υγείας μόνον αλλά και για οικονομία. Δεν θέλω να αισθάνομαι βάρος στους απ' έξω.

Εδώ πρέπει να κάνω μια παρένθεση. Αύριο περιμένω το πρώτο επισκεπτήριο. Η μητέρα μου. Με δυσκολεύει αρκετά η ιδέα. Δεν ξέρω αν το θέλω. Για εμένα θα είναι μεγάλη ευχαρίστηση. Δεν ξέρω γι' αυτήν, ιδιαίτερα την στιγμή του αποχωρισμού.

Το σημαντικό είναι άλλο. Παραμένω ελεύθερος. Το πνεύμα και η ψυχή, τα δύο από τα τρία συστατικά του ανθρώπου, δεν σταματιούνται από τοίχους και συρματοπλέγματα! Και επίσης πλέον έχω στυλό και χαρτί. Ο περιορισμός που υπάρχει είναι αντίστοιχος του να είχα σπάσει το πόδι μου και να μην μπορούσα να μετακινηθώ. Δεν είναι κάτι παραπάνω! Η μεγαλύτερη ανησυχία μου είναι η οικογένειά μου. Όλα τα άλλα αντιμετωπίζονται. Τι διάολο, άντρες είμαστε. Και αν πρέπει να κάτσουμε και λίγο μέσα για να έχουμε το δικαίωμα να είμαστε εντάξει με τον ίδιο τον εαυτό μας, θα το αντέξουμε. Γεννηθήκαμε άλλωστε στην χώρα που έριξε άλλους και άλλους στην φυλακή, στο όνομα της «πολιτικής βούλησης». Άντρες μακράν ανωτέρους από τον μέσο όρο. Γράφω σχεδόν μια ώρα, με τα φώτα μόνο από την τηλεόραση. Μην στραβωθούμε κιόλας! Το αύριο μας περιμένει και εμείς πρέπει να το βρούμε πιο δυνατοί από ότι ήμασταν σήμερα! Τόσο στο πνεύμα, το μυαλό όσο και στο σώμα.

Δημήτρης Παπαγεωργίου