ΟΙ ΚΟΜΑΤΙΚΟΙ ΤΕΡΜΙΤΕΣ

Στα υπουργεία

Tου Aντώνη Kαρκαγιάννη

Καθημερινή 7 Οκτ. 2009

Σήμερα ορκίζονται οι νέοι υπουργοί και το αργότερο αύριο θα αναλάβουν τα καθήκοντά τους. Μέχρι τώρα τόσο επί ΠΑΣΟΚ παλαιότερα όσο και επί Ν.Δ. πρόσφατα, αυτή η σεμνή τελετή ανάληψης των καθηκόντων είχε μια φωτεινή και μια σκοτεινή πλευρά. Τη φωτεινή πλευρά τη γνωρίζουμε όλοι γιατί την παρακολουθούμε στις τηλεοράσεις. Χαρές, συγκινήσεις, λογύδρια, αισιοδοξία για το «καλό του τόπου», όλα ενώπιον των υπαλλήλων που χειροκροτούν. Ερχόμενοι και αποχωρούντες είναι καλοπροαίρετοι και εμφορούνται από ευγενείς διαθέσεις και σκέψεις. Με τόσο υψηλό φρόνημα στα υπουργεία είμαι βέβαιος ότι όλα θα πάνε καλά με τους νέους υπουργούς.

Η άλλη πλευρά, η σκοτεινή, είναι εντελώς διαφορετική. Εκτυλίσσεται σταδιακά την ίδια μέρα και ολοκληρώνεται τις επόμενες. Δεν τη βλέπουν οι τηλεοράσεις και δεν τη βλέπουμε και εμείς. Μοιάζει με επιδρομή κομάντος σε εχθρικό φρούριο. Ο νέος υπουργός καταλαμβάνει το υπουργείο του, συνοδευόμενος από έμπιστους «συμβούλους», από γραμματείς και τηλεφωνήτριες, σωματοφύλακες και οδηγούς, αλλά και από πλήθος άλλων εμπίστων με απροσδιόριστες αρμοδιότητες. Εχουν βασικά χαρακτηριστικά: είναι έμπιστοι του κόμματος στο οποίο ανήκει και ο υπουργός και συχνά προέρχονται από το οικογενειακό του και το φιλικό του περιβάλλον. Το δεύτερο και σημαντικό, είναι εντελώς άσχετο με το αντικείμενο του υπουργείου, με τη δουλειά που κάνει, γι’ αυτό οι υπάλληλοι του υπουργείου τούς ονομάζουν «αλεξιπτωτιστές». Συχνά, οι σπουδές τους (αν έχουν κάνει) και η επαγγελματική τους σταδιοδρομία ουδέποτε διασταυρώθηκε με τη δουλειά και τις αρμοδιότητες του υπουργείου, του οποίου τώρα ορίζεται «σύμβουλος». Ετσι, μπορείτε να συναντήσετε έναν απόστρατο αξιωματικό «σύμβουλο» στο υπουργείο Παιδείας και έναν καθηγητή της Μέσης Εκπαίδευσης «σύμβουλο» στο υπουργείο Υγείας.

Θα μου πείτε ότι όλοι αυτοί οι παρατρεχάμενοι των υπουργών και υφυπουργών δεν χρειάζονται να έχουν ειδικές γνώσεις και ειδικές εμπειρίες. Οι περισσότεροι σχηματίζουν την ομάδα των «αραχτών», πηγαίνουν στα υπουργεία ακριβώς για να μην έχουν αρμοδιότητες, ευθύνες και δουλειά. Λέγεται ότι περίπου χίλιοι δάσκαλοι και καθηγητές έχουν αποσπαστεί σε υπουργεία και σε βουλευτικά γραφεία, μετατρέποντας τη δημόσια επαγγελματική θέση σε αργομισθία.

Ολα αυτά που σας περιγράφω ίσως δεν είναι και τόσο βλαβερά στην ταλαίπωρη Δημόσια Διοίκηση. Στο κάτω κάτω ο υπουργός που και αυτός είναι άσχετος με τη δουλειά που αναλαμβάνει, έχει ανάγκη από έμπιστους ανθρώπους, που να τους συμβουλεύεται. Ας έχει όσους θέλει, έστω και με έξοδα του Δημοσίου. Το μεγάλο κακό για την πολύπαθη Δημόσια Διοίκηση αρχίζει από τη στιγμή που ο υπουργός θελήσει να διοικήσει το υπουργείο του με τους άσχετους ή σχετικούς, αλλά πάντοτε κομματικούς εγκάθετους «συμβούλους» του και όχι με την υπαλληλική ιεραρχία. Πηγαίνουν να αναλάβουν καθήκοντα στα υπουργεία με την περιρρέουσα πεποίθηση ότι οι υπάλληλοι είναι τεμπέληδες και άχρηστοι γραφειοκράτες. Προσπαθούν να τους υποκαταστήσουν με «συμβούλους» και άλλους κομματικούς παρατρεχάμενους. Πρώτον, κάνουν λάθος: τα υπουργεία έχουν και άχρηστους, αλλά έχουν και ικανά στελέχη, με γνώση και πείρα. Οταν περιφρονείς και παραμερίζεις τούς κατά νόμον αρμόδιους και υπεύθυνους υπαλλήλους είναι βέβαιο ότι θα σου ανταποδώσουν την περιφρόνηση με αδιαφορία και αδράνεια. Δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά.

Αλλά το μεγαλύτερο κακό βρίσκεται στο ότι με αυτόν τον τρόπο διοίκησης των υπουργείων που είναι ο κανόνας, μέσω «συμβούλων» και κομματικών εγκαθέτων ανοίγει διάπλατα ο δρόμος του κομματισμού στη Δημόσια Διοίκηση, που την αχρήστευσε και την έκανε πολυδάπανη. Θα ήθελα, αλλά δεν τολμώ να ελπίσω ότι η νέα κυβέρνηση θα αλλάξει μεθόδους και συνήθειες...